გონიერი ადამიანი (ლათ. Homo sapiens) — პრიმატების სახეობა, ჰომინიდების ჯგუფის წარმომადგენელი ადამიანთა მოდგმისა. ძალიან დიდი ზეგავლენა მოახდინა დედამიწის ბიოსფეროს წარმოქმნაში, რითაც შექმნა დედამიწის საკუთარი გარსი — ანთროპოსფერო. ადამიანთა ინდივიდების შერწყმას ეწოდება დედამიწის პოპულაცია ან კაცობრიობა. ინდივიდების ურთიერთმოქმედება წარმოქმნის პოპულაციას საზოგადოებაში ან სოციუმს. ყველა ინფორმაცია, რომელიც შენახულია და ცირკულირებს საზოგადოებაში, წარმოქმნის ნოოსფეროს. საზოგადოების ყველა მატერიალური და ინფორმაციული საქმიანობა წარმოქმნის კულტურას. ადამიანთა სახეობა, როგორც ბევრი სხვა ბიოლოგიური სახეობა, იყოფა ორ სქესად: მამრი დამდედრი.

ტაქსონის შემადგენლობა [რედაქტირება]

ამჟამად დისკუსიის საკითხია,საჭიროა თუ არა ჩავრთოთ ადამიანთა სახეობაში Homo sapiens ნეანდერტალელი, გაიყოს სახეობა ორ ქვესახეობად: Homo sapiens neandertalis და Homo sapiens sapiens, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, შეადგენენ თუ არა პალეანთროპები და ადამიანები თანამედროვე ფიზიკური სახის ერთ სახეობას. ამ პრობლემის გადაწყვეტის შემდეგ შეიძლება ვივარაუდოთ, შეიძლება თუ არა ამ ორი შტოსგან შთამომავლობის მიღება და წარმოდგენილი არის თუ არა თანამედროვე ადამიანების პოპულაციაში ნეანდერტალელების გენი.

ადამიანის წარმომავლობა [რედაქტირება]

• მითოლოგიაში უმეტესად ადამიანთა ჯიში მოდის მშობელთა მშობლებისაგან ანუ პირველი ადამინების მოდგმისაგან რომლებიც გახდნენ ადამიანთა დედა და მამა. სკანდინავიური მითოლოგიის მიხედვით, მათ ერქვათ ასკი და ემბლა, იუდაიზმში და მისგან წამოსულ რელიგიებშიადამი და ევა.

• ზოგიერთ მითოლოგიაში ღმერთები ქმნიდნენ ერთდროულად მთლიან ერს.
• იუდაიზმში, ბერძნულ მითოლოგიაში ადამიანთა ჯიში წარმოიშვა რამდენჯერმე.
• სამეცნიერო თვალსაზრისით, თანამედროვე ადამიანი გაჩნდა აფრიკაში დაახლოებით 200 ათასი წლის წინ, ევოლუციის შედეგად ადამიანთა (მაიმუნის მაგვარი) წინაპრებისგან. რებეკა კანის მიერ ჩატარებული მიტოქონდრიული დნმ - ის ”უხეში” ანალიზის შედეგად, განისაზღვრა ადამიანთა პირველი მშობლის ევას ასაკი 160 ათასი წელი. ხოლო 196 ათასი წლის არის ადამიანთა თავისქალები ომო-1 და ომო-2 ანუ (homo sapiens)ეთიოპიაში. 100 ათასი წლის წინათ განსახლების დროს პირველყოფილი ადამიანების რაოდენობა არ აღემატებოდა 10000 მამრს. სხვათა შორის, აფრიკიდან გადასახლდა მხოლოდ რამოდენიმე ასეული ადამიანთა შტო.
  • 66 ათასი წლის წინ ადამიანებმა მიაღწიეს ინდოეთს. ადამიანების და ნეანდერტალელების თანაცხოვრება ახლო აღმოსავლეთში.
  • 40 ათასი წლის წინ გაჩდა ორინიაკის კულტურა.

მეცნიერება ადამიანის შესახებ [რედაქტირება]

ვიქსიკონში განმარტებულია სიტყვა:

ადამიანი

• ანთროპოლოგია
• გენიოლოგია
• ისტორია
• ლინგვისტიკა
• მედიცინა
• ფსიქოლოგია
• სოციოლოგია
• ფილოსოფიური ანტროპოლოგია
• ეთნოგენეზი
• ეთნოგრაფია
• ეტიოლოგია